Có nên học cao đẳng ở Canada?

Chính sách thuận lợi nhưng cần tìm hiểu kĩ

Chính sách Canada hiện nay tạo điều kiện cho sinh viên bậc cao đẳng hệ 2 năm trở lên được ở lại làm việc sau khi tốt nghiệp 3 năm để tích luỹ kinh nghiệm và thu hồi vốn đầu tư. Đồng thời Canada là một nước có chính sách định cư thông thoáng nhất trong các nước phát triển hiện nay. Có thể khẳng định chính sách định cư của Canada thông thoáng hơn Mỹ, Anh, Châu Âu và Singapore nhiều lần. Ngoài ra, so với Úc, Canada cũng dễ dàng hơn trong vấn đề định cư, thể hiện ở xu hướng du học sinh Úc không thể xin định cư tại Úc sau khi tốt nghiệp và chuyển hướng xin định cư sang Canada trong những năm gần đây. Do đó, việc du học ở Canada tạo điều kiện cho sinh viên tìm được việc có thu nhập tốt và một cơ hội tốt để trở thành công dân Canada, mang hai quốc tịch Việt Nam và Canada cho sinh viên Việt Nam. Tuy nhiên, nếu thiếu sự định hướng nghề nghiệp đúng đắn sinh viên có thể rơi vào tình trạng lãng phí thời gian, tiền bạc, và công sức để sau khi tốt nghiệp không tìm được việc, không thể xin định cư, và phải về nước trong tiếc nuối.

Cận thận với các đơn vị tư vấn vô trách nhiệm

Khi tìm kiếm thông tin về chương trình cao đẳng, sinh viên thường nhận được thông tin sai lệch và thiên vị từ trung tâm tư vấn du học. Các chương trình cao đẳng từ lớn đến nhỏ, danh tiếng cho đến vô danh, đều thu hút sinh viên quốc tế qua việc hợp tác với các đơn vị tư vấn ở Việt Nam. Cụ thể, các trường cao đẳng sẽ chia hoa hồng cho các đơn vị tư vấn để họ khuyên sinh viên vào học cao đẳng. Nhiều trường chất lượng kém, ở những vùng sâu xa, ít việc làm càng chi nhiều hoa hồng cho việc tuyển sinh. Từ đó dẫn đến tình trạng các đơn vị tư vấn đua nhau khuyên sinh viên đi học cao đẳng ở những nơi được nhiều hoa hồng nhất từ trường.

Các đơn vị tư vấn xin học và có thể gồm cả visa cho sinh viên cho họ nhập học, sau đó bỏ mặc sinh viên từ ngày lên máy bay đi du học với một tương lai không có kế hoạch cụ thể. Các đơn vị tư vấn vô trách nhiệm không quan tâm đến sinh viên và sự nghiệp tương lai của sinh viên sau khi kết thúc hợp đồng xin học. Sang đến Canada nhập học và đến ngày tốt nghiệp, nhiều sinh viên mới phát hiện mình chọn ngành học không phù hợp, không bám sát nhu cầu nhân lực của thị trường lao động Canada, & học ở vùng không thuận lợi xin việc. Từ đó dẫn đến việc sinh viên không tìm được việc làm trong thời gian dài. Không có việc làm thích hợp ở công ty được công nhận, sinh viên sẽ không thể xin PR để định cư được.

Nhiều sinh viên sau một thời gian dài sau tốt nghiệp phải đi làm trái ngành, làm bồi bàn, phục vụ ở nhà hàng, tiệm thức ăn nhanh, cà phê, hoặc làm ở tiệm nail. Mặc dù đây cũng là những công việc có thu nhập trang trải cuộc sống, sinh viên không thể dùng kinh nghiệm làm việc như vậy để xin PR định cư. Đến hết thời hạn được làm việc ở Canada, nhiều sinh viên không tích luỹ đủ kinh nghiệm làm việc hợp pháp để xin PR định cư. Mặc dù họ đã quen và thích nghi với cuộc sống ở Canada, có thể trang trải chi phí hàng ngày, có mong muốn ở lại Canada. Tuy nhiên những sinh viên này không còn cơ hội để ở lại Canada hợp pháp. Nếu muốn ở lại Canada, sinh viên có thể học tiếp lên cao nhưng cũng lại đi theo lối mòn về ngành học trước đây.

Một số lập luận mập mờ của các đơn vị tư vấn dùng trong việc thuyết phục sinh viên học cao đẳng

1) Lập luận 1: Học cao đẳng mang tính thực tế và ứng dụng cao so với các bậc học khác
Điều này vừa đúng vừa không đúng. Ngoài ra, cần xem xét tính ứng dụng cao đơn thuần có phải là tốt hay không?!
Một số chương trình cao đẳng về các ngành kĩ thuật có định hướng đào tạo sinh viên nhắm vào các vị trí công việc nhất định. Do đó sinh viên cao đẳng có cơ hội làm quen công việc, trang bị kĩ năng đáp ứng đúng yêu cầu của loại hình công việc đặc thù đó. Điều này giúp sinh viên cao đẳng mau chóng hoà nhập vào công việc khi tốt nghiệp. So với chương trình cao đẳng, sinh viên bậc đại học được đào tạo rộng hơn với kiến thức bao phủ một nhóm ngành lớn hơn. Ngoài ra sinh viên đại học có thể được đào tạo về các nguyên lý đằng sau của các hệ thống máy móc, hiện tượng, công nghệ. Do đó, mặc dù họ mất thời gian nhiều hơn để làm quen một hệ thống hay công việc cụ thể, họ dễ dàng thích nghi hơn nếu hệ thống & công nghệ đó đổi mới vì họ hiểu được các nguyên lý căn bản bên trong đó. Trong khi đó sinh viên cao đẳng nhanh thích nghi với công nghệ, công việc được đào tạo, nhưng sẽ mất nhiều thời gian để làm quen với hệ thống & công nghệ mới khi có thay đổi.

Đối với các ngành xã hội, kinh doanh, khi các kĩ năng mềm chiếm phần lớn hơn trong các kĩ năng được đào tạo, khó có thể nói chương trình cao đẳng là thực tế và ứng dụng hơn đại học. Lúc này, thông thường hệ đại học cung cấp kiến thức một cách toàn diện hơn và sâu hơn, giúp giải thích và giải quyết vấn đề tốt hơn.
Tuỳ kế hoạch nghề nghiệp và mục tiêu cá nhân, sinh viên nên căn cứ vào khả năng, sở thích của bản thân và nhu cầu của thị trường mà chọn lĩnh vực học và bậc học phù hợp. Cần hiểu rõ tính thực tế và ứng dụng cao có tác động thế nào trong ngành học và lĩnh vực công việc của mình. Ngoài ra cũng cần đánh giá xu hướng công nghệ, tốc độ đổi mới trong loại hình công việc mình dự định theo đuổi.
2) Lập luận 2: Học cao đẳng liên thông đại học tương đương việc học thẳng đại học
Nhiều chương trình cao đẳng ở Canada cho phép sinh viên sau khi tốt nghiệp được chuyển tiếp lên hệ đại học. Tuy nhiên con đường học liên thông có thể là con đường tốn kém thời gian, công sức và tiền bạc hơn so với học đại học trực tiếp trong một số trường hợp. Ngay cả những chương trình cao đẳng tốt, khi chuyển tiếp vào các trường đại học tốt cũng không luôn luôn được công nhận toàn bộ chương trình cao đẳng. Tuy nhiên cũng có một số trường đại học khá chấp nhận toàn bộ các môn học ở bậc cao đẳng. Tóm lại, chương trình cao đẳng chỉ có thể được công nhận khoảng 50%-100% chương trình khi học lên đại học. Nói cách khác, sau khi học xong cao đẳng 2 năm, có thể mất 3 năm nữa để học xong đại học. Trong khi đó, nếu học trực tiếp đại học chỉ mất 4 năm, ngắn hơn 1 năm so với con đường liên thông. Thời gian ngắn hơn cũng đồng thời tiết kiệm chi phí sinh hoạt và giúp ra trường sớm hơn, giảm chi phí cơ hội.
Sinh viên nên nắm rõ chương trình cao đẳng và khả năng học liên thông ở các trường đại học trước khi quyết định chọn trường có thể tránh được sự lãng phí về thời gian và tiền bạc này.

3) Lập luận 3: Các chương trình cử nhân đều giống nhau, chất lượng giáo dục Canada đồng đều
Ở Canada có hai loại chương trình cử nhân. Một là loại cử nhân hệ 3 năm, thường gọi là B.A. Hai là loại cử nhân hệ 4 năm, gọi là cử nhân danh dự hay Honor B.A. Loại cử nhân danh dự 4 năm này tương đương với các chương trình cử nhân ở VN và có được chấp nhận để xin học các bậc cao hơn như Thạc sĩ. Còn hệ cử nhân 3 năm của Canada không được đánh giá tương đương các chương trình cử nhân của Việt Nam và cũng ít được chấp nhận khi học lên cao. Thông thường trường cao đẳng (college) đào tạo chương trình cử nhân 3 năm. Trường đại học (University) có thể đào tạo cử nhân hệ 3 năm và 4 năm.

(Ghi chú: Chương trình cử nhân danh dự 4 năm nếu học xuyên suốt học kì hè cũng có thể giúp sinh viên hoàn thành chương trình học trong thời gian 3 năm. Học kì hè thường vẫn mở các môn học như một học kì chính).
Chất lượng giáo dục của Canada tuy đồng đều hơn so với Việt Nam, nhưng cũng có sự khác biệt trong chất lượng đào tạo. Dù ở bậc cao đẳng hay đại học, chất lượng đào tạo cũng ảnh hưởng bởi chất lượng sinh viên xin vào. Cơ sở vật chất có thể đồng đều, trình độ giáo sư có thể không chênh lệch lớn, nhưng những trường tốt thường thu hút nhiều sinh viên giỏi sẽ tạo ra môi trường học tập tốt hơn nhiều so với các trường không nổi tiếng. Ngoài ra, việc liên kết của trường với các công ty trong vùng cũng ảnh hưởng triển vọng tìm việc khi tốt nghiệp của sinh viên.

Kết luận

Chọn lựa học cao đẳng để nhanh chóng nắm lấy các cơ hội việc làm trong các lĩnh vực thiếu nhân lực của Canada là một lựa chọn tốt để bắt đầu sự nghiệp và xin định cư tại Canada. Tuy nhiên, sinh viên cần nắm rõ thông tin và có kế hoạch học tập, nghề nghiệp chi tiết trước khi quyết định xin học. Việc lựa chọn sai và thiếu kế hoạch sẽ có thể dẫn đến sự lãng phí tiền bạc, thời gian và công sức trong khi không đạt được các mục tiêu nghề nghiệp và cuộc sống tại Canada. Định cư và lập nghiệp ở Canada là dễ dàng và được chính phủ tạo điều kiện. Tuy nhiên, chỉ những người có chuẩn bị và nắm vững thị trường lao động & chính sách của Canada mới có cơ hội đạt được điều mình muốn.